به گزارش خبرگزاری ایمنا، اندیشکده آمریکایی «بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها» در تحلیل سیاست خارجی دولت آیت الله «ابراهیم رئیسی» آورده است: صرف نظر از اینکه تحلیلگران غربی چه ارزیابی از روابط بین‌الملل ایران دارند، ایران در دوران ریاست جمهوری رئیسی روابط نزدیکش را در سراسر خاورمیانه و آسیا تثبیت کرد.

«ست جی. فرانتزمن» کارشناس این اندیشکده آمریکایی در تحلیلی با عنوان «ابراهیم رئیسی چگونه نقش ایران را در منطقه تغییر داد؟» آورده است هنگامی که خبر ناپدید شدن «ابراهیم رئیسی» رئیس جمهور ایران در سانحه هلیکوپتر در منطقه کوهستانی دورافتاده ایران در نزدیکی مرز آذربایجان منتشر شد، تعجب کردم. جایگاه رئیسی مستحکم بود و وی برای ادامه کارش آمادگی داشت. رئیسی برای دیدار با رئیس جمهور آذربایجان و افتتاح سد در مرز دو کشور سفر کرده بود. با اینکه دو کشور رقیب یکدیگر هستند و اگرچه ایران در ظاهر متحد ارمنستان به شمار می‌رود اما واقعیت این است که دیدار رئیسی با رهبر آذربایجان در مرز برای نشان دادن اهمیت همکاری بین ملت‌ها بود.

نویسنده تصریح دارد: رئیسی از یک طرف در مرز بود تا قدرت ایرانیان را به نمایش بگذارد و از سوی دیگر، آنجا بود تا نشان دهد که ایران تمایل ندارد با همسایگان شمالی خود مشکلی داشته باشد. ایران خواستار روابط نزدیک با جمهوری آذربایجان، ارمنستان، ترکیه و در فاصله دورتر روسیه است. صرف نظر از دیدگاه تحلیلگران غربی در مورد روابط ایران و ترکیه، ایران در دوران رئیسی پروژه عمل‌گرایانه ای را دنبال می‌کرد که هدف آن تضمین روابط نزدیک تهران در سرتاسر آسیا بود.

این گزارش با یادآوری و مقایسه برنامه موشکی و پهپادی پیشرفته با ناوگان هلیکوپتری پیر ایران آورده است: رئیسی به توانایی ایران در ایجاد صنایع بومی برای ساخت بیشتر محصولات مورد نیاز اعتقاد داشت. این امر نه تنها شامل پهپاد و موشک می‌شد بلکه سیستم‌های هوافضا را هم در برمی‌گرفت. وی در آوریل ۲۰۲۱، قبل از اینکه رئیس جمهور شود، سیاست خود را تمرکز بر توانایی‌های داخلی ایران عنوان کرد. او خواستار تغییر رویکرد به سمت آسیا، به ویژه چین بود و اعتقاد نداشت که ایران می‌تواند در غرب منفعتی را کسب کند.

این تحلیلگر آمریکایی معتقد است اگرچه وقتی رئیسی به قدرت رسید رسانه‌های غربی او را یک «تندرو» معرفی می‌کردند اما این فقط لفاظی بود و ایران در زمان وی مسیرهای قبل را ادامه می‌داد. با این حال، او به جنبه‌های دیگری از سیاست ایران انرژی داد. برای نمونه زمانی که او در اوت ۲۰۲۱ به قدرت رسید، سرمایه‌گذاری ایران روی حوثی‌های یمن و آرمان فلسطین افزایش یافت که نتیجه آن در حمله گسترده ۷ اکتبر به اسرائیل نشان داده شد.

گزارش تاکید دارد: هدف اصلی رئیسی تا سال ۲۰۲۲ تضمین توافق ایران و چین و تقویت روابط با روسیه بود. وی ژانویه ۲۰۲۲ برای دیدار با «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهور روسیه به مسکو رفت تا بر تلاش این کشور برای دگرگونی نظم جهانی سرمایه گذاری کند زیرا ایران باور دارد که قادر است به ایجاد «خاورمیانه جدید» کمک کند. روابط تهران و مسکو حتی پس از حمله روسیه به اوکراین، اهمیت به مراتب بیشتری پیدا کرد و ایران پهپاد شاهد ۱۳۶ خود را به روسیه صادر کرد. این تسلیحات اکنون به یکی از عناصر اصلی قدرت نظامی ایران در منطقه تبدیل شده‌اند.

در بخش دیگر این گزارش به رویکرد سیاست خارجی رئیسی مبنی بر کنار گذاشتن لابی ایران در غرب اشاره شد. این اتاق فکر آمریکایی دلیل امر را چنین توضیح داد که «محاسبه رئیسی این بود که غرب دیگر اهمیتی ندارد.»

فرانتزمن خاطرنشان می‌کند: سیاست نگاه به شرق رئیسی نتیجه داد و چین در سال ۲۰۲۳ به ایران کمک کرد تا با عربستان سعودی آشتی کند. کشورهای خلیج فارس هم به ایران کمک کردند تا رژیم سوریه را به اتحادیه عرب بازگرداند. نیاز پهپادی روسیه به تقویت این روابط کمک کرد. ایران، روسیه و چین همکاری‌های دریایی را نیز افزایش دادند. ایران همچنین دسترسی هند و آسیای مرکزی به یکدیگر را تسهیل کرد.

طبق این تحلیل، خروج ایالات متحده از افغانستان هم یک موفقیت دیگر برای ایران بود زیرا حضور غرب بین ایران و چین از بین رفته بود. دوحه نیز همزمان میزبان طالبان و حماسی بود که هر دو دوست ایران به شمار می‌رفتند. شاید رئیسی طراح سیاست «یکپارچه کردن عرصه‌ها» نباشد اما آشکار است که تهران در دوره ریاست وی همکاری با گروه‌های مختلف در اطراف اسرائیل را افزایش داد و همکاری نزدیک‌تر حزب‌الله، حوثی‌ها، جهاد اسلامی فلسطین و حماس را موجب شد. ایران در مسیر اتحاد عرصه‌ها دامی را برای اسرائیل پهن کرد. در حالی که اسرائیل بر این باور بود که حماس کنار ایستاده و خود در یک «کارزار بین جنگ‌ها» در سوریه و دور از مرزهایش شرکت دارد، ایران جنگ را به قلب اسرائیل کشاند.

نویسنده در پایان گزارش تصریح دارد: تلاش‌های رئیسی برای آشتی با ریاض و تغییر مسیر خاورمیانه به سمت چین و روسیه، راه را برای عملیات ۷ اکتبر هموار کرد. وقتی حماس حمله کرد، این خاورمیانه جدید رئیسی بود که پشت سر حماس صف آرایی کرد. روسیه و چین نیز از حماس حمایت کردند. در حالی که رئیسی و وزیر امور خارجه‌اش در ابر و مه به سمت دامنه کوه در شمال ایران می‌رفتند، نیروهای نیابتی ایران در هفت جبهه در حال جنگ با اسرائیل بودند. منطقی است که اعتبار این دگرگونی بی‌سابقه در منطقه به آن دو نسبت داده شود.